Eğitim Islahatı Teşebbüsü (ERG) Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) yakın vakitte yayımladığı 2023-24 eğitim öğretim yılı örgün eğitim istatistiklerine dair birinci incelemesini hazırladı.
Buna nazaran, 2023-24’te eğitim dışındaki çocuk sayısı yüzde 38,4 artarak yaklaşık 612 bin 814’e yükseldi. Eğitim dışındaki çocuk sayısı son üç yılın en yüksek düzeyine çıktı. Bu artış, Türkiye’nin eğitim sisteminin temel sıkıntılarından biriyle, sosyoekonomik durumun eğitime tesirleriyle ilişkilendirildi. Ekonomik krizle birlikte bu tesirin büyüdüğüne dikkat çekildi.
Eğitim Islahatı Teşebbüsü Siyaset Analisti Özgenur Korlu’nun “Ekonomik Krizin Eğitimden Kopuşa Tesiri Artıyor” başlıklı çalışmasında öğrencilerin okuldan uzaklaştığı bilgilerle ortaya konuldu. Buna nazaran;
ÖĞRENCİ SAYISI AZALDI
2023-24 eğitim-öğretim yılında 17 milyon 480 bin 463 öğrenci bulunuyor. Evvelki yıla nazaran öğrenci sayısı 0,4 azaldı. Öğrencilerin yüzde 90,7’si resmî kurumlara, yüzde 9,3’ü ise özel öğretim kurumlarına kayıtlı. Öğrenci sayısı resmî kurumlarda yüzde 0,2 azalırken, özel öğretim kurumlarında azalma oranı yüzde 2,4. Öğrenci sayısındaki azalmanın ortaöğretim çağındaki çocukların okullulaşma oranlarındaki düşüşten kaynaklandığı söylenebilir.
DERSLİK SAYISI AZALDI
İkili eğitim sıkıntısına ve 6 Şubat Kahramanmaraş sarsıntılarına rağmen derslik sayısı azaldı. 2023-24’te toplam derslik sayısı yüzde 1,2 azalarak 742 bin 829 oldu. Azalma resmî kurumlardansa (yüzde 0,8), özel öğretim kurumlarında (yüzde 2,6) daha yüksektir. Kademelere nazaran bakıldığındaysa azalmanın 5 bin 635 derslik ile en fazla ortaöğretimde olduğu görülüyor. Başka yandan ortaöğretim programlarına nazaran bakıldığında azalma oranı dini öğretimde yüzde 0,7 iken, genel ortaöğretimde yüzde 2,8, mesleksel ve teknik ortaöğretimde ise yüzde 3,2.
612 BİN ÇOCUK EĞİTİM DIŞINDA
2023-24’te eğitim dışındaki çocuk sayısı yüzde 38,4 artarak yaklaşık 612 bin 814’e yükseldi. Bu sayıyla eğitim dışındaki çocuk sayısı son üç yılın en yüksek düzeyine çıktı. 2023-24’te eğitim dışındaki çocukların yüzde 53,6’sı oğlan, yüzde 46,4’ü kız çocuğu. Evvelki yıl ise yaklaşık 442 bin 643 çocuk eğitimin dışındaydı. (yüzde 49,9’u oğlan, yüzde 50,1’i kız çocuk)
EĞİTMDEN ERKEN AYRILMA 15 YAŞTAN İTİBAREN ARTIYOR
Türkiye’de yaşa kümesine nazaran net okullulaşma oranları ile kademelere nazaran net okullulaşma oranları ortasındaki farkın en yüksek olduğu kademe ortaokul. 10-13 yaş kümesinde net okullulaşma oranı yüzde 98,3 iken, ortaokulda net okullulaşma oranı yüzde 91,5’tir. MEB, “4+4+4 eğitim sistemine geçiş yılı olan 2012-2013 eğitim öğretim yılında 5 yaşındaki öğrencilerin ilkokula başlaması ve daha sonraki yıllarda ise yönetmelik değişikliği ile 5 yaşındaki öğrencilerin okul öncesine yönlendirilmesinden” kaynaklandığını paylaşıyor.
ORTA ÖĞRETİMDE CİNSİYET FARKI OĞLANLAR ALEYHİNE AÇILIYOR
Ortaöğretim, hem okullulaşma oranlarının öteki kademelere nazaran daha düşük olması hem de cinsiyet bazında bölgesel farklılıklar nedeniyle ayrıyeten izlenmesi gereken bir kademedir. Bu kademede net okullulaşma oranları temel alınarak hesaplanan cinsiyet farkının 0,3 yüzde puandan 1,4 yüzde puana çıktığı görülüyor. Evvelki yılların bilakis fark kızlar aleyhine değil, oğlanlar aleyhine yüksek.
2023-24’te ortaöğretimde cinsiyet farkı arttı. Ancak bu artış, evvelki yılların tersine kızların değil, oğlanların net okullulaşma oranlarının daha düşük olmasından kaynaklanıyor. Farkın en yüksek olduğu bölge 5,8 yüzde puanla Kuzeydoğu Anadolu’dur. Kız çocukların okullulaşmasında yaşanan meseleler üzere oğlan çocukların okullulaşmasında yaşanan bu gerileme de toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin bir yansıması.
5 YAŞTA OKULÖNCESİ EĞİTİM NET OKULLULAŞMA ORANLARI AZALDI
2023-24’te okulöncesi eğitimdeki öğrenci sayısı 2 milyon 55’ten bin 954’e düştü. Bu düşüşle ilişkili olarak 5 yaşta okulöncesi eğitim net okullulaşma oranının 0,7 puan düşerek yüzde 84,3 olduğu görülüyor.
ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE YENİ KURUM CİNSLERİ ÖNE ÇIKIYOR
3-5 yaşta (yüzde 51,9) ve 4-5 yaşta (yüzde 64,0) okulöncesi eğitim net okullulaşma oranları ise arttı. Bu artışlar, 3 ve 4 yaş net okullulaşma oranlarının bir ölçü artmasından kaynaklanıyor. 3 yaş net okullulaşma oranı yüzde 16,9’dan yüzde 17,0’ye, 4 yaşta ise yüzde 41,4’ten yüzde 42,6’ya çıktı. Erken çocukluk eğitiminin zarurî eğitim kapsamında olmamasına ve MEB’in okulöncesi eğitimi yalnızca 5 yaşta yaygınlaştırmaya ait maksatları olmasına rağmen 3 ve 4 yaşta görülen bu artış olumlu
EĞİTİMDE ÇOCUK YOKSULLUĞUNA AİT SİYASETLER ÖNCELİKLENDİRİLMELİ
MEB’in 2023-24 eğitim öğretim yılı istatistikleri temel alan bu ön kıymetlendirme, öğretmenlere ve derslik sayılarına ait datalarla eğitime ayrılan kaynakların artması gerektiğini, eğitim dışındaki çocuk sayısı ve eğitimden erken ayrılma bulgularıyla ise eğitim siyasetlerinde çocuk yoksuluğuyla uğraşın önceliklendirilmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Bu bağlamda yaklaşan merkezi bütçe devri eğitim sistemi için kritik kıymettedir. Okullulaşma oranlarının uzun yıllar sonra geriye gittiği bu devirde kamu siyasetlerinde eğitim ve çocuk yoksulluğunun bir an evvel gündeme alınması gerekiyor.