Mimar Serkan Akın “Tarihi bir yapıyı ayakta tutabilmek ve ömrünü uzatmak için eklemeler yapmak epeyce kritik bir müdahaleyken, sarnıç girişine aslını inkar edercesine toplu taşıma istasyonu muamelesi yapmak, kadim İstanbul kentinin tarihine adeta ihanet olmuş. Bu utanç, kadim İstanbul tarihine kâfi de artar da” dedi.
Mimar-Görsel Tasarım Uzmanı Yasemin Turan “Modern ofis binasına girer üzere janjanlı bir giriş olmaz” sözlerini kullandı. Kent tarihi uzmanı Mehmet Dilbaz ise “Giriş kısmında yapılan değişiklikler ve verilmeye çalışılan çağdaş üslup göz tırmalıyor” diye konuştu.
Dünyanın en kıymetli sarnıçlarından olan 1500 yıllık Yerebatan Sarnıcı’nın taş cephe ve demir kapısının alüminyum kaplama ve otomatik kapıyla değiştirilmesi uzmanların yansısına yol açtı.
Bizans periyodunda kentin su gereksinimini karşılamak için 6. yüzyılda inşa edilen Yerebatan Sarnıcı, koronavirüs salgını periyodunda 2020’de kapatılıp açıldıktan sonra onarıma alınmasının akabinde bugün düzenlenen merasimle hizmete sunuldu.
Sarnıcın onarımı sonrası yapının taş kaplı duvarı kaldırılarak metal ve cam haline dönüştürülürken, özel işlemeli ferforje kapı da sökülerek yerine sensörlü cam otomatik kapı ve üzerine ekran yerleştirildi.
Tarihi yapının dış cephesinde yapılan yenilik yansılara yol açarken, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Varlıkları Proje Müdürü Merve Gedikli toplumsal medyadan yaptığı paylaşımda eski halini niteliksiz olarak tanımlayıp çağdaş bir cephe tasarımı sunduklarını savundu.
“KADİM İSTANBUL KENTİNİN TARİHİNE ADETA İHANET OLMUŞ”
Değişiklikler toplumsal medyada metro istasyonuna benzetilirken, uzmanlar da yaptıkları değerlendirmelerle onarıma reaksiyon gösterdi.
Mimar Serkan Akın, yapıtların onarımında temel münasebetin yapıtın yapısal bütünlüklerini koruyarak gelecek kuşaklara aslına uygun formda aktarılması olduğunu söyledi.
Yeni yapılan dış cephe uygulamasını eleştiren Akın, “Sarnıcın onarımı sonrası toplumsal medyada denk geldiğim görsellerde birinci bakışta bir yanılsama yaşadım, eski halinin şimdiki halinden aslına uygunluğunu anlamak için işin uzmanı dahi olmaya gerek yok doğrusu. Tarihi bir yapıyı ayakta tutabilmek ve ömrünü uzatmak için eklemeler yapmak epeyce kritik bir müdahaleyken, sarnıç girişine aslını inkar edercesine toplu taşıma istasyonu muamelesi yapmak, kadim İstanbul kentinin tarihine adeta ihanet olmuş.” diye konuştu.
Akın, dünya genelinde kabul görmüş ve 19. yüzyıldan bu yana kabul edilen onarım prensipleri bulunduğuna dikkati çekerek, bunların Camillo Boito tarafından 1883’te yayınlanan “Çağdaş Onarımın Beş İlkesi”nde ortaya konduğunu anlattı.
Yerebatan Sarnıcı onarımında bu prensiplere uyulmadığını vurgulayan Akın, şu değerlendirmede bulundu:
“Boito’ya nazaran ‘sağlamlaştırma tamirden daha yeterlidir, tamir ise restore etmekten daha iyidir’ ve ‘ek ya da tamirat yapılması zaruriyse somut datalara dayanmalı, yapının görsel bütününe ve biçimine saygılı olunmalıdır.’ Görünen o ki dünya mirası olan Yerebatan Sarnıcı disiplinlerarası bir çalışmadan çok ‘Mimari Mirasın Tahlili, Korunması ve Strüktürel Onarımı için İlkeler’ büsbütün göz gerisi edilerek hak ediş kaygısına düşmüş müteahhit aklıyla, metro girişi/iş hanı girişi görünümüyle İstanbul halkına layık görülmüştür. Bu utanç, kadim İstanbul tarihine kâfi de artar da.”
Mimar-Görsel Tasarım Uzmanı Yasemin Turan ise daha evvel var olan taş cephe ve demir kapının kaldırılarak alüminyum doğrama yapılmasını eleştirerek, var olanın korunması yoluna gidilmesi gerektiğini söyledi.
Dış cephede yeni bir uygulamaya gidilmesinin yanlış olduğunu lisana getiren Turan, “Bu tarihi yapıda cephenin bu formda modernize edilmesini hakikat bulmuyorum, çağdaş ofis binasına girer üzere, janjanlı bir giriş olmaz. Yeni uygulamayı öne çıkarmazsın, bu ‘ben yeniyim’ diyor.” şeklindeki görüşünü paylaştı.
Şehir tarihi uzmanı Mehmet Dilbaz da onarım sonrası ortaya çıkan imgenin kabul edilebilir olmadığını tabir etti.
Restorasyon sonrası sarnıcın adeta farklı bir yapıya dönüştüğüne işaret eden Dilbaz, şu tabirleri kullandı:
“İlk olarak giriş kısmında yapılan değişiklikler ve verilmeye çalışılan çağdaş üslup göz tırmalıyor. Yayınlanan tanıtım görüntüsünde görüldüğü üzere yapının iç kısmına onarım sonrasında yerleştirilen heykeller yapıya ‘Pagan Tapınağı’ havası vermiş. İstanbul’da kimi tarihi yapıların onarım sonrası ortaya çıkan imgeleri maalesef bizleri keşke hiç yapılmasaydı fikrine kadar itiyor. Burada yapılan uygulama da üzücü.”