AKP hükümeti tutturulamayan gayelerden oluşan yeni bir yol haritası daha açıkladı. Geçen yıl açıklanan üç yıllık amaçların tamamının revize edildiği Orta Vadeli Program’da (OVP) 2022 için 9.24 TL olarak açıklanan dolar kuru 16.62, 2023 için ise 21.53 TL olarak hesaplandı. 2025 sonu için 25 TL’ye çıkarıldı. Doların şu andaki pahası ise hür piyasada 18.2 TL. Dövizi ve enflasyonu patlatan “Türk Modeli”ne uyarlanan yeni programdaki bütçe açığı gayesi ise iktisadın 2023 seçimine hazırlandığını ortaya koydu. Enflasyonda tek hane kelamı ise fakat 2025’e kaldı.
Ekonominin 2023-2025 periyodundaki ekonomik gayelerin yer aldığı OVP, Resmi Gazete’nin yinelenmiş sayısında yayımlandı. Daha evvel Devlet Planlama Teşkilatı tarafından her yıl açıklanan OVP, AKP tarafından evvel Yeni İktisat Planı olarak açıklanmış geçen yıl ise OVP olarak değiştirilmişti. Açıklama ise eylüle bırakılmıştı.
25 BİN GAYESİ YOK
Programda 2022 yılı için yüzde 9.8 ve 2023 yılı için ise yüzde 8.0 olan enflasyon maksadı sırasıyla yüzde 65 ve yüzde 24.9 olarak revize edildi. Haziran ayında getirilen ek bütçede yıl sonu bütçe açığı 278 milyar 347 milyon TL olarak öngörülmüştü. Bu öngörünün üzerinden şimdi iki ay geçmeden bütçe tekrar revize edilerek OVP’de yılsonu için 461.2 milyar TL’ye yükseltildi. Bu yükselme seçime hazırlık olarak yorumlandı. Türkiye İktisat Modeli’nin temel yapı taşı olan cari fazla verme savı da OVP’de yer almadı.
Kişi başı gelirde 2022 yılı için 9 bin 947 dolar olarak belirlenen evvelki amaç 9 bin 485 dolara düşürüldü. OVP’de 2023 yılı için daha evvel 10 bin 703 dolar olarak belirlenen gaye 10 bin 71 dolar, 2024 yılı için 11 bin 465 dolar olan amaç ise 10 bin 931 dolar olarak güncellendi. 2025 yılı kişi başı gelir amacı ise 12 bin 901 dolar olarak belirlendi. Erdoğan’ın daha evvel 2023’te kişi başı gelir için koyduğu 25 bin dolarlık gelir 2025’te dahi sağlanamamış oldu. Program mühletince vergi gelirleri 2023 için 3.2 milyar TL, 2024 için 4 milyar TL ve 2025 için 4.7 milyar TL olarak belirlendi.
KAYIT DIŞI PARA GİRİŞİ OLABİLİR
Prof. Dr. Erinç Yeldan: Açıklanan programda enflasyonla uğraş ikinci plana atılmış görünüyor. Bir nevi ‘3 yıl daha artırımlara alışın’ deniliyor. Enflasyona sessiz kalınıyor. Yüksek maaş artırımlarıyla tesirini yitirmesi bekleniyor. OVP ve Merkez Bankası’nın metinleri birlikte okunduğunda iktisada büyük bir kayıt dışı para girişi bekleniyor. Programdaki bütçe açığı da dikkat alımlı. Seçim öncesi harcamalara ayrılacak bütçenin sinyalidir bu.
Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu: AKP rejimi ekonomik savlarından vazgeçiyor. Kapatmak uğruna birçok riskin alındığı cari açık OVP’de de devam ediyor. Türkiye’nin en kıymetli sorunu işsizlik. İşsizliğin 2025’te bile lakin yüzde 9.6’ya düşmesi ön görülüyor. AKP’nin işsizlik için savı bile bulunmuyor..Bütçe açığı da bariz bir formda seçim harcamalarına işaret ediyor.
Prof. Dr. Duran Bülbül: “25 TL kur, 380 milyar dolar ithalat varken yüzde 9 enflasyonun olduğu bir soru sorsak imtihanda üniversite birinci sınıf öğrencisi bile ‘Hocam soru hatalı’ der. Esasen artık bu dataların bir kıymeti kalmadı. OVP bütçenin nasıl hazırlanacağının sinyalidir. Bunun için bir yıl evvel açıklanmalıdır. Lakin şahsım iktisadı mayısta açıklanması gereken bilgileri eylüle çekti.
Dr. Ozan Bingöl: “Bu kadar vergiye karşın bütçe açığı artıyor. O vakit vergilerimiz nerede?”