T24 Ekonomi
ANKA İktisat Koordinatörü Erdal Sağlam haftalık iktisat tahlilinde, pazartesi günü açıklanacak olan ekim ayı enflasyonu ile birlikte uygulanan programa karşın enflasyonun gereğince düşürülemediğinin tartışılacağını söyledi.
Sağlam’ın tahlilinde yaptığı değerlendirmeler şöyle:
”Önümüzdeki hafta, giderek kızışan siyasi tartışmaların gölgesinde, kritik bir enflasyon tartışması yaşanacak. Pazartesi günü açıklanacak Ekim ayı enflasyon oranlarının akabinde, hafta sonu açıklanacak Merkez Bankası Enflasyon Raporu’ndan önümüzdeki periyoda ait atılacak adımların ipuçları alınacak.
Geçtiğimiz hafta açıklanan öncü datalar, pazartesi açıklanacak Ekim ayı enflasyon sayılarının, tekrar beklenenden yüksek çıkacağını gösterdi. İstanbul Ticaret Odası perakende fiyat artışını yüzde 3.6 olarak açıklarken; Türk-İş’in yaptığı araştırmada, besin fiyatlarındaki Ekim ayı artışı yüzde 3’ün üstünde çıktı. Piyasa oyuncularının, geçen hafta başında yapılan ankette, Ekim ayı için enflasyon kestirimi ortalaması yüzde 2.5 civarındaydı. Gelen bu öncü bilgiler, piyasalarda artık, “Ekim ayında yüzde 2,5-3 ortasında bir enflasyon beklentisi”nin oluşmasına neden oldu.
Yüzde 2.5 ya da üstünde çıkacak bir Ekim ayı enflasyon sayısı, bilhassa iktisat idaresi ve Merkez Bankası’nın enflasyonda beklediği patikaya girilemediğini göstermiş olacak. Merkez Bankası yılın bu aylarında, aylık enflasyon sayılarının yüzde 1.5 civarına inmesini bekliyordu fakat bu olmadı.
Pazartesi günü açıklanacak bu sayıdan sonra birinci tartışılacak nokta, neden uygulanan programa karşın enflasyonun gereğince düşürülemediği olacak. Büyük ihtimalle Merkez Bankası bu sayının akabinde, “Mal piyasalarında para siyasetinin tesiri görülüyor. Fakat kiralar ve hizmet kesimindeki fiyat katılığı devam ediyor” açıklaması yapacaktır. Bununla birlikte hizmetlerde de trendin aşağı döndüğü önümüzdeki devirde istenen sonuçların alınacağı belirtilecek.
Bu ortada alışılmış ki, bir müddettir konuştuğumuz, “mali önlemlerin enflasyonun düşürülmesi için mali siyasetlere takviye vermesi gerektiği” konusu gündeme gelecek. İktisatçılar, enflasyonun yalnızca kura dayalı düşürülemeyeceğini, mali önlemlerin, bilhassa de harcamaların kısılmasının kıymeti üzerinde epeydir duruyorlar. Bu mevzuda Bakan Mehmet Şimşek’in atmaya çalıştığı adımların da Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan geri döndüğünü biliyoruz. O nedenle enflasyonla çabada mali ayağın eksikliği yine gündeme gelip tartışılacaktır.
Ekim ayı enflasyonuyla birlikte, doğal olarak, 2024 yıl sonu enflasyonunun kaç olacağı, bunun 2025 yılı enflasyonunu nasıl etkileyeceği de tartışılacak. Piyasa oyuncuları yapılan ankette, Ekim ayı enflasyonunun yüzde 2.5 iddia ederken yıl sonu enflasyonu için ise yüzde 44 iddialarını belirtmişlerdi. Artık, doğal ki Kasım ve Aralık ayı sayılarına bağlı olarak, piyasanın bu iddiasının büyük ihtimalle gerçekleşeceğini, tahminen bu oranın da üzerine çıkılacağını söyleyebiliriz.
Asgari fiyata artırım beklentisi yükseliyor
Bu yıl sonu enflasyonun, gayelerin hayli üzerinde, yüzde 44 olarak gerçekleşmesi, 2025 yılı enflasyon maksatlarını de yakından ilgilendiriyor. Orta Vadeli Program’la birlikte iktidar, 2025 yıl sonu için yüzde 17.5’lik bir enflasyon amacı koymuştu lakin bunun gerçekleşmesi artık gerçekçi görülmüyor.
Merkez Bankası’nın bu hususta söyleyecekleri piyasalar için değerli olacak. O nedenle önümüzdeki hafta açıklanacak Enflasyon Raporu da, piyasalar açısından büyük ehemmiyet taşıyor. Merkez Bankası’nın olağan olarak iktidarın enflasyon amacını baz alıp, bunun altında ve üstünde belirleyeceği bir kusur koridoru ile kendi enflasyon kestirimlerini açıklaması gerekiyor. Fakat gelinen noktada, Ekim ayındaki beklentinin de tesiriyle, Merkez Bankası’nın yüzde 17.5’lik hükümet maksadını baz alması gerçekçi olmayacak.
O nedenle Merkez Bankası’nın gerçekçi bir sayı için yüzde 20’nin üzerinde bir sayısı hedeflemesi makul olabilir. Fakat Merkez Bankası bu türlü bir yola gidip kendi rasyonel iddiasını açıklayabilir mi, bilmiyoruz. Yoksa iktidarın yüzde 17.5’lik gayesini nokta maksat olarak alıp, yüzde 5-6’lık iki taraflı yanılgı koridoru mu belirleyecek, o da bilinmiyor. Enflasyon koridoru için alt ve üstte yüzde 5’lik marj koyulursa, Merkez Bankası yüzde 17.5 nokta gaye saptayıp, koridorun üst hududunu yüzde 22.5’e kadar çıkarabilir. Lakin bu da tekrar “Merkez Bankası’nın Hükümetin enflasyon maksadına inanmadığını” gösterecektir.
Ekim ayı enflasyon sayısı, tıpkı vakitte yılbaşında katılaşacak, minimum fiyat artırımı tartışmasına da yeni bir boyut katacak. Bu yılı yüzde 44’le bitirecek enflasyonun, iktidarın izlediği tavrın da tesiriyle, gelecek yıl sonunda yüzde 20’nin altına düşme ihtimali artık tümüyle kayboldu. Buna bağlı olarak da artık yüzde 17.5’lik amaç enflasyon oranında bir artırımla yetinilmesi ihtimali de kalmadı. Zati bir müddettir yüzde 25 artırım oranını belirten iş dünyası temsilcilerinin bile minimum fiyat artırımının yüzde 30, hatta bunun birkaç puan üzerine çıkmasına ses çıkarmaları beklenmiyor. İş insanlarının özel konuşmalarda zati yüzde 30’a razı olduklarını söylediklerini biliyoruz. Kaldı ki; IMF bile artık yüzde 30 ve üzerine bir sayı verilmek zorunda olduğu görüşünü paylaşmaya başladı.
Çünkü artık herkes, fakirleşmenin geldiği fecî boyutları, dar ve sabit gelirli kesitin daha fazla sıkıştırılmasının toplumsal problemler yaratacağını görüyor. Türk-İş’in hesapladığı açlık sonu Ekim sonunda 20 bin TL’nin oldukça üzerine çıkmış durumda. Yani yüzde 25’lik artırım halinde, yılbaşında açlık hududunun bile altında bir minimum fiyat belirlenmiş olacak.
Siyasi krizin bu tartışmalar gereğince gündem olmasını engelleyeceği ortada. Esenyurt Belediye Başkanı’nın alınmasıyla birlikte siyasi kriz yeni bir boyut kazandı. Muhalefet sertleşiyor, daima erken seçim tartışmaları gündemde olacak. Doğal olarak iktisadın gereğince tartışılmamasını beraberinde getirecek. Tahminen de gayelerden birisi buydu diyoruz.”
|
Alfabeyi öğrenmeden konservatuvara giden Kardelen: İnsanlar ya seni anlıyor ya da “Deli bu” diyorlar
|
