Azerbaycan’ın mesken sahipliği yaptığı Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Çerçeve Mukavelesi 29. Taraflar Konferansı (COP29) kapsamında Bakü’de bulunan Bakan Bayraktar, AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
Bayraktar, Türkiye’nin global iklim değişikliğiyle ilgili belli alanlara ağırlaştığını kaydederek, “Bunların en başında yenilenebilir güç geliyor. Ülkemizin çok büyük potansiyeli olduğu bu alanda kısa bir vakit evvel 2035 için çok tezli bir program açıkladık.” dedi.
İklim değişikliğiyle çabada işbirliğinin değerine değinen Bayraktar, “İklim değişikliği uzun soluklu bir çabayı ve kolektif bir çabayı gerektiriyor. Yalnızca Türkiye’nin eforuyla bunun olmasına imkan yok. Ülkelerin kendi potansiyelleri ve bu alanda yapacağı katkılar değerli.” tabirlerini kullandı.
“Yeni bir yatırım devrine giriyoruz”
Bakan Bayraktar, şöyle devam etti: “Biz ülke olarak son 14-15 yılda, bilhassa güneş ve rüzgarda 30 bin megavatı aşan bir kurulu güce sahip olduk. Neredeyse sıfırdan bu noktaya geldik. Bu 30 bini artık 2035 için 120 bin megavata çıkarmak üzere çok büyük, tezli bir programa başlıyoruz. Geçtiğimiz 14-15 yılda yıllık yaklaşık 2 bin 500-2 bin 700 megavat yeni kapasite oluştururken, artık bunu 3 katına çıkarıp her yıl 7 bin 500-8 bin megavatlık bir kurulu gücü rüzgarda ve güneşte devreye almamız lazım. AK Parti iktidarlarının birinci devrine baktığınızda, hidrolik santrallerde çok büyük bir gelişme, 12 bin megavattan 32 bin megavata gelen bir gelişme oldu. Münasebetiyle yenilenebilir gücün, jeotermal, biyokütle, biyogaz dahil bütün bu alanlarda, deniz üstü rüzgarı da dahil etmek suretiyle çok ağır bir periyoda, yeni bir yatırım devrine giriyoruz.”
Bu kapsamda destekleyici ıslahatların da hayata geçirilmesi gerektiğini aktaran Bayraktar, “Özellikle müsaade süreçlerini kolaylaştıran, münasebetiyle yatırımları biraz daha cazip hale getiren, Meclis’imizin gündemine getirmeyi düşündüğümüz bir çalışmayı da hazırlıyoruz. Bunu da yaptığımız takdirde finansmanla birleştirip bu 7-8 bin megavat yıllık maksatlara ulaşabileceğimize inanıyorum. Ülkemizin gücü buna kâfi.” diye konuştu.
Bayraktar, bu gaye doğrultusunda, birinci etapta yıllık 2 bin megavat olarak açıklanan Yenilenebilir Güç Kaynak Alanları (YEKA) ihalelerinin de ocakta başlayacağını anımsatarak, “Ben çok önemli bir ilginin olacağına inanıyorum.” tabirini kullandı.
Enerji verimliliğinde değerli potansiyel
Enerji verimliliği alanındaki maksatlara de değinen Bayraktar, “Enerji verimliliğinde, ekonomimizin bütün alanlarında, tarımdan ulaştırmaya, binalardan endüstriye, güce kadar birçok alanda güç verimliliğinde önemli potansiyelimiz var. 2017-2023 periyodunda, Ulusal Güç Verimliliği Hareket Planı olarak açıkladığımız programda yaklaşık yüzde 14’lük bir güzelleşme sağladık birincil güç tüketiminde. 2024-2030 gayesini bu yıl başında açıklamıştık. Orada da yüzde 16’lık bir amacımız var. Yaklaşık 20 milyar dolar bu alana yatırım yapmamız lazım. Münasebetiyle orada çok büyük bir potansiyel var.” değerlendirmesinde bulundu.
Bayraktar, Türkiye’nin nükleer enerjiyi de güç sepetine dahil etmesi gerektiğini vurgulayarak, şunları söyledi: “Geçtiğimiz yıl Dubai’de, COP28’de, gelişmiş birçok ülke bir deklarasyon yayınladı. Dediler ki, ‘İklim değişikliğiyle uğraş edeceksek bugünkü nükleer gücü 3 katına çıkarmamız lazım 2050’ye kadar.’ Türkiye de aslında bu yolda ilerliyor. Diyoruz ki 2050’de bizim 20 bin megavatlık nükleer kurulu güce sahip olmamız lazım. Akkuyu’da 4 nükleer reaktörün imali devam ediyor. Sinop, Trakya bunları takip edecek. Küçük modüler reaktörlerde de önemli potansiyel var. Türkiye yenilenebilir kapasitesini azamî seviyede iktisadına kazandırarak, güç verimliliğini en üst seviyede iktisadının bütün alanlarında güzelleştirerek ve nükleeri de işin içine katmak suretiyle ana omurgasını bunun üzerine kurduğu bir iklim değişikliğiyle uğraş programını izliyor.”
Söz konusu çalışmalar için güçlü bir iletim ve dağıtım şebekesi muhtaçlığını da vurgulayan Bayraktar, “Yenilenebilir güç maksadını açıklarken, yaklaşık 30 milyar dolara yakın, iletim şebekesinde yapacağımız uygunlaştırma, bölgemizdeki ülkelerle, komşu ülkelerimizle kuracağımız ihracat ve ithalat ilişkilerinden da birebir vakitte bahsettik. Hasebiyle bu türlü bir güçlü altyapıyı da kesinlikle beraberinde katmamız lazım.” dedi.
İklim değişikliğiyle çabada global ölçekte aşılması gereken zorluklar
Bayraktar, hidrojen, depolama, karbon yakalama üzere yeni teknolojilerin de dahil edildiğini belirterek, “Ama bütün bunlar için dünya olarak yapılması gereken şeyler de var. Bunların başında kararlı ve uyumlu, istikrarlı siyasetler olması lazım. COP30’da neler konuşacağımızı çok merak ediyorum. Biliyorsunuz, ABD’de başkanlıkta değişiklik kelam konusu. Hasebiyle onun getireceği bu siyasetlere tesirler nasıl olacak? ABD tekrar Paris Mutabakatı’ndan çıkacak mı? Bu inişli çıkışlı siyasetlerin verdiği bildiri piyasaya, finansman tarafına çok değerli. Hasebiyle birinci tarafta bu türlü bir risk var.” tabirlerini kullandı.
Böylesine argümanlı yenilenebilir güç maksadı için ekipman muhtaçlığının ehemmiyetine de değinen Bayraktar, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Ekipman tarafına baktığınızda oralarda belli sıkışmalar ve meşakkatler olduğunu görüyoruz. Bugün dünyada panel dediğiniz vakit tek bir ülke akla gelebiliyor. Münasebetiyle burada bu işin tedarik zincirini nasıl yöneteceğiz? Daha geriye giderseniz kritik madenler, bizim Eskişehir Beylikova’da büyük bir rezerv olarak açıkladığımız ender toprak elementleri, yani bu işin daha başına gittiğinizde hammadde tarafında, piyasanın gelişmesi, büyümesi, üretimi, fiyatlara tesiri, bunlar aslında bütün bu bahsettiğimiz gayeleri gerçekleştirmek için global ölçekte aşılması gereken zorluklar. Şayet dünya olarak bu bahiste ciddiysek, iklim değişikliğiyle uğraş edeceksek bu alanlarda da benzeri kolektif bir basireti gösterip aksiyon almamız gerekecek.”
İklim değişikliğiyle çabada finansmanın önemi
Bayraktar, COP29’un en önemli hususlarından biri olan finansman konusuna ait de şunları kaydetti: “Dünyada başlayan bir muhafazacı eğilim var. Bu noktadan baktığınızda burada çok optimist olduğumu söyleyemeyeceğim. Fakat finans olmadan bu konuştuğumuz gayelerin hiçbirinin gerçekleşmesi mümkün değil. Çok önemli bir siyasi irade ve kararlılık gerekiyor. Bunun yanında çok önemli bir teknik altyapıya gereksinim var. Bir üçüncü ayak yani olmazsa olmaz ayağı bu işin finansmanı. Burada da memleketler arası finansal kuruluşlara, Dünya Bankası, Uluslararası Finans Kurumu (IFC), Avrupa’daki finansal kuruluşlara, ticari finansal kuruluşlara bu manada büyük misyon düşüyor. Onların da olağan bir fikir üslubuyla değil daha farklı, yapan, pragmatik, yaratıcı bir yaklaşıma, kreatif bir yaklaşıma gelmeleri lazım ki bütün bunları başarabilelim. Şu anda bütün dünyada enflasyonist bir ortamın olduğunu, faizlerin yüksek olduğu bir ortamda olduğumuzu düşünürsek bunun da getirdiği sistemin üzerinde tesirler ve maniler var. Ümit ediyorum, bu toplantı bu gayretin global ölçekteki çabalarını artırmak için var ve bu manada olumlu katkılar olur. Biz ülke olarak, hem arz güvenliğimizi sağlamak hem global ısınma ile gayrette Türkiye olarak katkı sağlamak için bütün bu alanlarda kararlılıkla yürümeye devam edeceğiz.”