İngiltere Merkez Bankası’nın (BoE) bu ay başında son 27 yılın en sert faiz artışı yapmış olmasına karşın İngiliz sterlini 4 Ağustos tarihinden bu yana dolar karşısında yaklaşık yüzde 4 kıymet kaybıyla 1,18 seviyelerinde seyrediyor.
Sert faiz artışına karşın, İngiliz sterlininin zayıf performans göstermesinin altında ise İngiliz iktisadının görünümüne ait belirsizlik ve risklerin artması yatıyor.
Uzmanlar, yatırımcıların son periyotta İngiltere’ye karşı çekimser kalmasının nedenlerini giderek artan enflasyon, yükselen fiyatların hane halkının harcamaları üzerindeki artan baskısı, iktisatta resesyon riski ve kronikleşen iş gücü açığı olarak sıralıyor.
ENFLASYON ARTIK ÇİFT HANEDE
İngiltere’de süratle artan enflasyon giderek toplumun tüm kısımlarını ve siyaset yapıcılarını endişelendirmeye devam ediyor.
Ülkede enflasyon bu yılın temmuz ayında yüzde 10,1 ile son 40 yılın en yüksek düzeyine ulaşmış durumda.
İngiltere’de son 70 yılın içerisinde yüzde 10 düzeyinin üstünün yalnızca 4 defa görülmüş olması, yatırımcıların ve piyasaların yüzde 10 eşiğini neden bu kadar önemsediğini açıklar nitelikte.
Ülkede en son enflasyonda çift haneler 1982 yılının şubat ayında yüzde 10,2 ile görülmüştü.
BoE, artan enflasyonla gayret için bu ayın başında son 27 yılın en yüksek faiz artışını yaparak, siyaset faizini yüzde 1,25’ten yüzde 1,75’e yükseltmiş olsa da bu adımın hem sterlin hem de yatırımcıların algısı üzerindeki tesirinin hudutlu olduğu görülüyor.
BoE’nin Para Siyaseti Heyeti tutanaklarında, ülkede enflasyonun bu yılın ekim ayında yüzde 13,3 ile tepe yapmasının beklendiği belirtilirken, İngiliz iktisadının bu yılın son çeyreğinde resesyona gireceği iddiasında bulunuluyor.
ENFLASYON ARTIŞI UZMANLARI YANILTTI
InvestingReviews Üst Yöneticisi Simon Jones, “Enflasyon yalnızca büyük bir farkla yükselmekle kalmadı, birebir vakitte ruhsal olarak kıymetli olan yüzde 10’luk bariyeri bu kadar kısa müddette aşamayacağını düşünen uzmanları da yanılttı” değerlendirmesinde bulundu.
İngiltere’de olağan kaidelerde merkez bankasının enflasyon amacının yüzde 2 olduğunu hatırlatan Jones, “(İngiltere’de) Enflasyon 1980’lerin başından beri bu kadar yüksek olmamıştı. Bu, bir sonraki Para Siyaseti Şurası toplantısında daha büyük bir faiz artırımı mümkünlüğünü daha kesin hale getiriyor. Bu da yıl sonunda resesyonu daha muhtemel kılıyor.” sözlerini kullandı.
Jones, bir manada faiz artırımlarının tesirini yitirmesinin iktisadın geneli için en önemli tehlikelerin başında olduğunu belirterek, “İngiliz iktisadı ağustos başındaki faiz artışının tesirlerini görmemiş olmakla birlikte, ortadaki zayıf tesir İngiltere Merkez Bankası’nın en makûs kabusunun gerçekleşmesine neden olabilir.” ikazında bulundu.
Jones, enflasyonun iktisadın bir modülü haline gelmesi durumumda, bunun, faiz artış oranının talebi kâfi derecede yatıştırmak için çok yavaş kalmış olabileceği manasına geleceğini kaydetti.
İngiliz ekonomisindeki yüksek enflasyon ve ekonomik sakinlik risklerine dikkati çeken Jones, yüksek enflasyonun İngiliz iktisadının kalıcı bir kesimi haline gelmesi durumunda siyaset yapıcıların ekonomiyi çok ısınma yahut resesyondan korumak için uğraş vermek zorunda kalacaklarını kaydetti
DERİN BİR İŞ GÜCÜ KRİZİ YAŞANIYOR
Ekonomide yaşanan dertlerin çok büyük bir kısmı aslında ülkenin Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılma kararı verdiği 2016 yılından bu yana giderek büyüyen bir iş gücü krizinin yaşanmasından da kaynaklanıyor.
Örneğin, resmi bilgilere nazaran bu yıl ülkede çalışmak ve okumak için gelen AB vatandaşlarının sayısı yalnızca 43 bin olarak açıklandı. Halbuki, Brexit öncesi bu sayı yılda 230 bin ile 430 bin ortasında değişiklik gösteriyor ve İngiliz iktisadının yıllık iş gücü muhtaçlığını büyük oranda karşılıyordu. Artık ise iktisadının yaklaşık yüzde 80’lik kısmını hizmet bölümünün oluşturduğu İngiltere önemli bir iş güce açığı kriziyle karşı karşıya.
İngiliz Ulusal İstatistik Ofisi’nin (ONS) bilgilerine nazaran, ülkede doldurulamayan nitelikli iş gücü açığı 1 milyon 274 bin. Bir başka sözle; yüklü olarak hizmet dalında muhtaçlık duyulan istihdam bir türlü sağlanamıyor, işletmeler eksik çalışanla lakin düşük performans sergileyerek ayakta kalmaya çalışıyor.
Bunun son örneği, geçen haftalarda İngiltere’de çalışanların yetersiz kalması nedeniyle yolcuların saatlerce hava alanlarında beklemesiyle görüldü. Geçen yılın son çeyreğinde de 100 bin ağır vasıta şoförü açığı nedeniyle, ülkede önemli bir tedarik krizi yaşanmış, market rafları boşalmıştı. Ülkede geçen yılın son çeyreğinde kâfi ağır vasıta şoförünün olmaması nedeniyle rafinerilerden akaryakıt istasyonlarına akaryakıt sevkiyatı askerler tarafından yapılmıştı.
Ülkede çabucak her dalda derinden derine büyüyen ve hükümetin deva bulmakta başarısız olduğu iş gücü krizi, evvel şirketleri, daha sonra tüketicileri, akabinde iktisadın tamamının ve yatırımcıların beklentilerini etkilemeye devam ediyor. Elhasıl yatırımcılar, salgın ve Rusya-Ukrayna Savaşı üzere risk ögelerini bir tarafa bıraksa bile, siyasi çalkantılar içerisinde AB’den demir almış İngiliz iktisadının rotasını kestirmekte, satın alacak yeni bir kıssa bulmakta zorlanıyor.
EKONOMİK VE SİYASİ BELİRSİZLİKLER ARTTI
Swissquote Kıdemli Analisti İpek Özkardeşkaya ise, “Sterlin cephesinde İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın istifasının akabinde, resesyon korkusu, Brexit konusundaki (bazı süregelen) uyuşmazlıklar, güç krizi ve artık de siyasi belirsizlik sterlini (olumsuz yönde) çok etkiledi” sözlerini kullandı.
İngiltere’de iktidardaki Muhafazakar Parti’nin liderliği için en güçlü aday pozisyonunda bulunan Dışişleri Bakanı Liz Truss’ın bu ay başında İngiltere Merkez Bankası’nın enflasyon gayesinde duyduğu rahatsızlığı tabir etmesi de piyasalarda risk algısını artırmış durumda.
Truss, 3 Ağustos’ta Cardiff’te parti üyelerine yaptığı konuşmada, “Enflasyonla başa çıkmanın en güzel yolu para siyasetidir. Söylediğim şey, gelecekte enflasyonu denetim etmede dünyanın en tesirli merkez bankalarından kimileriyle eşleşmesini sağlamak için İngiltere Merkez Bankası’nın yetkisini (enflasyon hedefini) değiştirmek istiyorum.” yorumunu yapmıştı.
Truss’ın İngiltere Merkez Bankası’nın enflasyon gayesini eleştirmesine vurgu yapan Özkardeşkaya, “Truss’ın (parti liderliği için yapılan anketlerde) anketlerde öne çıkması ileride liderliği kazanırsa para siyasetinin büyümeye endekslenebileceği, ya da yumuşatılabileceği riskini taşıyor. Sterlin yükselen doların yanı sıra, içerde ekonomik ve siyasi belirsizliğin de yükünü taşıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
İNGİLİZ İKTİSADI UZUN SÜRECEK BİR RESESYONA HAKİKAT İLERLİYOR
Artık yalnızca piyasa uzmanları ve ekonomistler değil, İngiltere’nin para siyasetlerinin karar düzeneğinin başında olan isimler de ekonomik sakinliğin başladığını kabul ediyor.
İngiliz Ulusal İstatistik Ofisi’nin (ONS) datalarına nazaran, iktisat bu yılın ikinci çeyreğinde bir evvelki çeyreğe nazaran yüzde 0,1 daraldı. Meğer iktisat yılın birinci çeyreğinde yüzde 0,8 büyüme kaydetmişti.
ONS bilgilerine nazaran, bu yılın haziran ayında GSYH yüzde 1,3 daralma beklentisine rağmen yüzde 0,6 olarak kaydedildi.
Uzmanlar, ikinci çeyrekte iktisattaki daralmada artan hayat pahalılığı nedeniyle tüketicilerin harcamalarını kısmasının tesirli olduğunu belirtiyor.
İngiltere Merkez Bankası’nın (BoE) varsayımlarına nazaran, ülke iktisadının bu yılın son çeyreği prestijiyle resesyona girerek, beş çeyrek boyunca resesyonda kalması öngörülüyor.
Bankanın projeksiyonlarına nazaran, İngiltere’de enflasyonun bu yılın ekim ayı prestijiyle yüzde 13 düzeyini aşarak tepe düzeyini görmesi bekleniyor.