Birleşmiş Milletler ve İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün İsrail’in Gazze’deki uygulamalarının “soykırımla uyumlu olduğu” ve “insanlığa karşı suç” teşkil ettiği tarafındaki açıklamalarının akabinde Vatikan’dan da emsal bir çıkış geldi.
Katolik Kilisesi lideri Papa Francesco, Gazze’de yaşananların “soykırım teşkil ettiğini” savunan uzmanlar olduğunu söyleyerek bu hususta bir inceleme yürütülmesi daveti yaptı.
Papa’nın sözleri, bu hafta yayımlanacak bir söyleşi kitabında yer aldı. İtalyan La Stampa gazetesi, “Umut asla hayal kırıklığına uğratmaz” isimli kitaptan birtakım kısımları manşetinden yayımladı.
Yayımlanan kısımlara nazaran Papa, “Filistinli kardeşlerimiz, topraklarına besin ve yardım ulaştırmanın zorluğu nedeniyle kıtlık içindeki Gazze’yi terk ediyor” dedi ve şöyle devam etti:
“Bazı uzmanlara nazaran Gazze’de yaşananlar soykırım niteliği taşıyor. Bunun hukukçular ve milletlerarası kuruluşlar tarafından formüle edilen teknik tanıma uyup uymadığını tespit etmek için dikkatli bir halde incelenmesi gerekiyor.”
İsrail’in Vatikan Büyükelçiliği, bu mevzudaki haberlere atıfla “7 Ekim 2023’te İsrail vatandaşlarına yönelik soykırım niteliğinde bir katliam yaşandı ve o tarihten bu yana İsrail, yedi farklı cepheden vatandaşlarını öldürme teşebbüslerine karşı legal müdafaa hakkını kullandı” formunda bir açıklama yaptı.
Büyükelçilik, “Bu yasal müdafaayı diğer bir isimle isimlendirmeye yönelik rastgele bir teşebbüs, Yahudi devletini tecrit etmektir” diye ekledi.
Papa Francesco, 2014 yılında İsrailli ve Filistinli önderlerle zeytin ağacı dikmişti.
Papa Francesco’nun geçen yıl da Filistinli bir kümeyle özel görüşmesinde “soykırım” tabirini kullandığı argüman edilmişti.
Papa, 7 Ekim’de kaçırılan İsrailli rehinelerin yakınları ile aileleri Gazze’de olan Filistinlileri, Kasım 2023’te Vatikan’da kabul etmişti.
Filistinli kümede yer alan Beytüllahim’li bir Hıristiyan, Papa’nın kendileriyle görüşmesinde Gazze’de yaşananlar için “Bu bir savaş değil, savaşta bir güç istikrarı olur. Bu sivillere karşı bir savaş, bu bir soykırım” dediğini söylemişti.
Bu kelamlar basında geniş yer bulmuş lakin özel görüşmenin içeriği resmi olarak açıklanmamış, Vatikan’dan bu kelamlara teyit gelmemişti.
BM: ‘Gazze’deki siyasetler soykırımla uyumlu’
Papa’nın sözleri, memleketler arası kuruluşların benzeri açıklamalarından çabucak sonra basına yansıdı.
İsrail’in Gazze’deki uygulamalarını soruşturmakla yükümlü Birleşmiş Milletler (BM) Özel Komitesi, 14 Kasım tarihli raporunda İsrail’in “Gazze’deki siyaset ve uygulamalarının soykırım özellikleriyle uyumlu olduğu” sonucuna vardığını açıkladı.
BM’nin Ekim-Temmuz 2023 periyodunu inceleyen raporuna nazaran Gazze’de tüm nüfusunun yüzde 90’ına denk gelen yaklaşık 1,9 milyon kişi son bir yılda meskenini terk etmek zorunda kaldı.
Raporda İsrail’in 2024 başında Gazze’de “25 bin ton yani iki nükleer bombaya eşit ölçüde patlayıcıyla ağır bir bombalama kampanyası” yürüttüğü belirtildi.
Bu akınların su ve hijyen sistemlerini çökerttiği ve ziraî tahribat ile birlikte toksik kirliliğe neden olduğu söz edildi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) de 14 Kasım’da yayımladığı yeni bir raporla İsrail’i Gazze’de Filistinlileri toplu olarak yerinden ederek savaş cürmü ve insanlığa karşı hata işlemekle suçladı.
HRW raporunda İsrail’in hareketlerinin “etnik paklık tarifine uyduğunu” savundu.
İsrail, HRW raporuna “tamamıyla yanlış ve nitekim kopuk” diyerek reaksiyon gösterdi.
İsrail Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Oren Marmorstein, açıklamasında İsrail’in Gazze’deki insanları değil yalnızca Hamas’ı amaç aldıklarını vurguladı.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Vedant Patel de 14 Kasım’da düzenlediği basın toplantısında gazetecilere, ABD’nin İsrail’in yollarının soykırımla dengeli olduğu konusuna “kesinlikle katılmadığını” söyledi.
“Bu çeşit telaffuzların ve bu tıp suçlamaların mutlaka temelsiz olduğunu düşünüyoruz” diye ekledi.
Suçlamalar ne manaya geliyor?
Eski Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Yargıcı İstek Türmen, BM özel komitesinin raporuyla ilgili BBC Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede bu suçlamaların siyasi tartısının olduğunu fakat “hukuki ağırlığının” “Uluslararası Adalet Divanı’nda” olduğunu belirtti.
Türmen, Güney Afrika tarafından İsrail’e karşı açılan davayı hatırlatarak “Soykırım hatasının işlendiğinin ve oradaki Arap, Filistinli nüfusun ortadan kaldırılmasına dair İsrail’in özel bir kastı, niyeti olduğunun ispat edilmesi gerekir ki bu da lakin bir yargı organı tarafından yapılacak bir iştir” diye konuştu.
Eski AİHM yargıcı, BM Özel Komitesi’nin raporunda yer alan İsraillerin sivilleri öldürmesi, insani yardımı engellemesi ve sivilleri açlığa mahkum etmesi üzere bir kadro savların BM Soykırım Cürmünün Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi’ndeki unsurlar ile “örtüştüğüne” dikkat çekti.
Türmen, “soykırım” suçlamasının lakin Milletlerarası Adalet Divanı tarafından verilecek bir karar ile netleşebileceğini hatırlattı.
Buna rağmen BM raporunun İsrail’in aleyhinde siyasi olarak kullanılabileceğine dikkat çekti:
“BM Komitesi’nin rastgele bir yaptırımı olamaz. Lakin milletlerarası kamuoyunu tesirler.”
Hamas’ın İsrail’e düzenlediği 7 Ekim 2023’teki akında yaklaşık 1.200 kişi öldü ve 251 kişi rehin alındı.
Gazze’deki mahallî yetkililere nazaran İsrail’in ataklarında ölenlerin sayısı 44 bine yaklaştı.