İsrail’in İran’ın füzeli saldırısına vereceği yanıt günlerdir en çok merak edilen bahis haline gelmiş durumda. Çok sayıda önder ve kuruluş Tek Aviv’i İran’ın nükleer tesislerinden uzak durması tarafında uyarırken ABD medyası İsrail güçlerinin 22 yıldır bu anı planladığını yazdı.
ABD’li New York Times gazetesi iki yıl evvel, şimdi savaş başlamamışken, onlarca İsrail uçağının Akdeniz üzerinde uçarak İran’ın nükleer tesislerine akın simülasyonu yaptığını hatırlatarak bunun yalnızca Tahran’a bir göz dağı olmadığını birebir vakitte ABD idaresine de bir ileti olduğunu savundu: İsrail hava kuvvetleri operasyonu tek başına yürütmek için eğitim alıyordu.
ABD Başkanı Joe Biden, cuma günü yaptığı açıklamada, İsrail’in İran’a ne formda karşılık vereceği konusunda hala net karar vermediğini kaydederek, “Eğer onların yerinde olsam petrol alanlarından farklı alternatifleri düşünürdüm.” sözünü kullanmıştı. Biden ayrıyeten, İsrail’in, İran’a ilişkin nükleer tesislere yönelik mümkün saldırısını desteklemediğini de belirtmişti.
New York Times’a nazaran İsrail en azından başlangıç kademesinde nükleer tesislere dokunmayı düşünmüyor. Yetkililer, İsrail’in İran’a karşı birinci misillemesinin askeri üslere ve tahminen de kimi istihbarat merkezlerine odaklanmasının beklenen olduğunu düşünüyor. Lakin bu nükleer tesislerin büsbütün senaryo dışı kaldığı manasına gelmiyor.
22 yıldır İsrail’in ve Washington’un İran’daki ilgi odağı, çölün yaklaşık üç kat tabanına gömülü Natanz nükleer zenginleştirme tesisi oldu. NYT’ye nazaran İsrail uzun yıllardır burayı yok etmek ya da devre dışı bırakmak için planlar yapıyor. Başşehir Tahran’ın 250 kilometre güneyindeki Natanz, İran’ın en büyük uranyum zenginleştirme tesisi. Natanz hayli kolay bir gaye olsa da, onu vurmak bir savaş hareketi olacaktır. Bu yüzden ABD son 15 yıldır programı çökertmek için bomba yerine diplomasi, sabotaj ve yaptırımlara başvurdu. İsrailliler nükleer tesislerin etrafındaki hava savunmasını etkisiz hale getirebileceklerine inanıyorlar lakin NYT’ye nazaran Tel Aviv’in bunu ABD mühimmatları ve takviyesi olmadan yapması şimdilik mümkün görünmüyor.
İsfahan kentine bağlı Natanz bölgesinde yer altında inşa edilen Natanz Nükleer Tesisinin inşaatına 2000 yılında başlandı. Natanz, İran’ın en büyük uranyum zenginleştirme tesisi olarak biliniyor. Natanz’daki tesis, İran’ın nükleer programının en değerli modülü sayılıyor. İran’ın başşehri Tahran’ın yaklaşık 320 kilometre güneyinde yer alan tesis, düşman hava taarruzlarına karşı yer altına inşa edildi. Tesis, daha evvel biri “Stuxnet” olmak üzere üç kere ABD ve İsrail tarafından sabotajlara uğradı. İranlı yetkililer hareketlerle ilgili İsrail ve ABD’yi suçladı.
2015’te imzalanan muahedeye nazaran İran bu tesiste yalnızca, güç santrallerinde kullanıma uygun lakin silah üretimine uygun olmayan düşük oranda zenginleştirilmiş uranyum üretecekti. Yalnızca yüzde 3-4 oranında U-235 içeren düşük seviyede zenginleştirilmiş uranyum nükleer güç santrallerinde yakıt olarak kullanılabiliyor. Nükleer silah için gereken uranyumun ise yüzde 90 seviyesinde zenginleştirilmiş olması gerekiyor. İran bu muahede ile ayrıyeten 2026’ya kadar Natanz’da en fazla 5060 adet eski ve düşük tesirli santrifüj bulundurmayı, Fordo’daki öteki yeraltı tesisinde de 2031’e kadar zenginleştirme faaliyetinde bulunmamayı kabul etmişti. Ama ABD 2018’de muahededen çekildiğini açıkladı.
İsrail ordusu, Gazze’de Filistinli kümelerle yaşanan çatışmalarda 1 askerin öldüğünü, 1 askerin de ağır yaralandığını duyurdu. Ordudan yapılan yazılı açıklamada, Bislah Tugayı 17. Taburu’ndan çavuş Noam Israel Abdu’nun pazartesi günü Gazze’nin kuzeyindeki çatışmalarda öldüğü belirtildi. Açıklamada, diğer bir askerin de çatışmalarda ağır yaralandığı bilgisi geçildi.
Lübnan’dan İsrail’in orta kesitindeki Büyük Tel Aviv bölgesine 5 füze fırlatıldığı, bunlardan bir kısmının açık yere düştüğü, başkalarının ise etkisiz hale getirildiği belirtildi.
İsrail ordusundan yapılan yazılı açıklamada, Tel Aviv’in pek çok noktasında ikaz sirenlerinin çalmasının akabinde Lübnan’dan 5 füze fırlatıldığının tespit edildiği kaydedildi.
Atılan füzelerden bir kısmının etkisiz hale getirildiği belirtilen açıklamada, bir kısmının ise açık yere düştüğü söz edildi.
Yedioth Ahronot gazetesi ise etkisiz hale getirilen füzelerden düşen şarapnel kesimlerinin Petah Tikva kentindeki bir mezarlıkta yangın çıkmasına neden olduğu bilgisini geçti.Bu hücumla birlikte İsrail’in orta kesiti pazartesi sabah saatlerinden bu yana üçüncü kere füze saldırısına uğramış oldu.
Beyaz Saray Sözcüsü Karine Jean-Pierre, İsrail’in İran’a vereceği askeri karşılık konusunda Tel Aviv’le görüşmelerin hala sürdüğünü bildirdi.ABD’li sözcü, “İsraillilerle, İran’ın saldırısına verecekleri karşılık konusunda görüşmelerimiz devam ediyor.” tabirini kullanarak İsrail’in güvenliğine bağlılıklarını yineledi.ABD olarak İran karşısında İsrail’e askeri manada direkt ve dolaylı önemli takviye verdiklerini hatırlatan Jean-Pierre, bu takviyesi sürdüreceklerini vurguladı.
İngiltere Parlamentosunda 7 Ekim akınlarının birinci yılı nedeniyle düzenlenen oturumda Başbakan Starmer, milletvekillerinin sorularını yanıtladı.İngiltere Başbakanı Keir Starmer, İsrail’e silah satışlarının büsbütün durdurulması görüşüne katılmadığını belirterek, “Tüm satışları askıya almak, savunma emelli satışların da olmaması manasına gelir. Bunları askıya almak, 7 Ekim’in yıl dönümü ve İran’ın yaptığı büyük taarruzun günler sonrasında bu hükümetin takınacağı yanlış bir tavır olur. Bunu yapmayacağım.” dedi.
Canlı Anlatım Özeti
İsrail 22 yıldır bunu planlıyor: İran’daki en büyük hedefİsrail ordusu, Gazze’de bir askerinin daha öldüğünü duyurduLübnan’dan İsrail’in orta kısmına 5 füze fırlatıldıABD, İsrail’in İran’a vereceği karşılık konusunda hala Tel Aviv’le görüşüyorStarmer, İsrail’e tüm silah satışlarını askıya almanın yanlış bir tavır olacağını söylüyor