İsrail Başbakanlık ofisinden yapılan yazılı açıklamaya nazaran, daraltılmış güvenlik kabinesi sözkonusu muahedeyi görüşmek üzere Başbakan Yair Lapid liderliğinde toplandı. Toplantıda İçişleri Bakanı Ayalet Şaked‘in çekimser kaldığı, onun dışındaki tüm üyelerin muahedenin onay için hükümete gönderilmesi lehinde oy kullandığı tabir edildi.
Başbakan Lapid, “Lübnan ile deniz hududunun çizilmesine ait muahedeyi bu periyotta sağlamak yüksek değer ve gereklilik arz ediyor. Kabine üyeleri, muahedenin hükümet tarafından onaylanması ismine gerekli prosedürlerin yürütülmesi için dayanağını sundu” tabirlerini kullandı.
‘Hukuki tedbir yok’
İsrail siyasetinde, 1 Kasım’daki erken genel seçimler öncesinde, “Anlaşmayı hükümet mi yoksa Meclis mi onaylayacak?” tartışması yaşanıyor. Hükümet Hukuksal Danışmanı ve İsrail Başsavcısı Gali Baharav-Miara, İsrail Kamu Yayın Kuruluşuna (KAN) verdiği röportajda, “Deniz sonunun çizilmesine ait muahedeyi Meclise sunmak daha düzgün lakin hükümetin onaylamasının önünde de tüzel pürüz yok” tabirini kullandı.
Baharav-Miara, maddelerin muahedeyi Meclisin onaylamasını gerekli kılmadığını fakat seçimlerin yaklaştığı atmosferde Meclise sunulmasının “en uygun seçenek olduğuna” işaret etti.
Muhalefet de mutabakatın onay için Meclise getirilmesi gerektiğini savunurken KAN’ın haberinde, “Başbakan Lapid’in muahedeyi onay için Meclise sunmayı istemediğine” ait kulis bilgisi paylaşıldı.
Lübnan ve İsrail ortasında tarihi anlaşma
İsrail Başbakanı Yair Lapid, dün, Lübnan’la deniz sonlarının çizilmesi konusunda muahedeye vardıklarını bildirmişti. Lübnan Cumhurbaşkanlığı da İsrail ile deniz hududu çizimi müzakerelerinde arabulucu pozisyondaki ABD’nin gönderdiği en son muahede tasarısında Lübnan’ın tüm haklarının korunduğunu açıklamıştı.
İsrail ile Lübnan ortasındaki deniz hududu anlaşmazlığı
İsrail ile Lübnan ortasında yaklaşık 860 kilometrekarelik deniz alanı uyuşmazlığı bulunuyor. İki ülke de bu bölgenin kıta sahanlığında hak argüman ediyor. İsrail, Lübnan hükümetinin lisanslama sürecine başladığı 5 bloktan üçünün İsrail kıta sahanlığı hudut bölgesinde yer aldığını öne sürüyor. Lübnan tarafı ise tartışmalı bölgenin 2 bin 290 kilometrekare olduğunu savunuyor.
Anlaşma metni basında
Lübnan ile İsrail ortasında uzun periyodik müzakerelerin akabinde Doğu Akdeniz’de deniz sonunun belirlenmesine yönelik varılan muahedenin metni paylaşıldı. Metinde, “Amerika Birleşik Devletleri Lübnan/İsrail ortasında kalıcı deniz hududu oluşturmayı ve İsrail/Lübnan’ın deniz uyuşmazlığına ait kalıcı ve adil bir tahlile varmaya hazır olduğunu teyit eder” sözlerine yer verildi.
Anlaşma kapsamında, İsrail ve Lübnanlı temsilcilerin, muahedeyi sonuçlandırmak için yakında iki ülke ortasındaki hudut bölgesi Nakura’da buluşmayı planladığı belirtildi.
Tarafların, bir deniz hudut çizgisi (MBL) oluşturmayı kabul ettiklerine işaret edilen muahede metninde buna ait koordinatlar da paylaşıldı.
Buna nazaran, WGS84 referans noktasındaki bu noktalar, şu jeodezik modellenmeye nazaran bağlanacak:
– Enlem:
33° 06′ 34.15′′ K
33° 06′ 52.73′′ K
33° 10′ 19.33′′ K
33° 31′ 51.17′′ K
– Boylam:
35° 02′ 58.12” D
35° 02′ 13.86” D
34° 52′ 57.24” D
33° 46′ 8.78′′ D
Anlaşma metni ayrıyeten, Lübnan sularından tartışmalı bölgeden geçerek İsrail’e uzanan Kana gaz alanında şimdi bilinmeyen ölçüde doğalgaz olduğuna işaret etti.
Kriterlere uyan şirketler lisans sahibi olacak
Metinde, Lübnan’ın Kana alanını kullanmak için, “uluslararası yaptırımlara tabi olmayan ve de İsrailli yahut Lübnanlı olmayan bir yahut daha fazla saygın milletlerarası şirkete” lisans verebileceği kaydedildi. Fransız Total firmasının şu an lisansa sahip olduğu ve bu kriterleri karşıladığına değinilen metinde, kriterlere uyan diğer şirketlerin de lisans sahibi olabileceği vurgulandı.
Metinde, rezervlerin keşfinin muahede yürürlüğe girdikten sonra başlayabileceği ve İsrail’in, evvelden bilgilendirildiği sürece, deniz sonunun çabucak güneyinde sondaj yapmak dahil olmak üzere “makul ve gerekli faaliyetlere” itiraz etmeyeceği kaydedildi.
Anlaşma metninde, “İsrail’in, Kana’daki rastgele bir potansiyel mevduat üzerindeki hakları için 9. Blok Operatörü (Total Enerji) tarafından fiyatlandırılacağı ve bu maksatla İsrail ve 9. Blok Operatörünün en son yatırım kararından evvel bir finansal mutabakat imzalayacağına” yer verildi.
Metinde ayrıyeten, “Lübnan, 9. Blok Operatörü ile İsrail ortasındaki rastgele bir düzenlemeden sorumlu yahut taraf değildir.” hususu yer aldı.
ABD’nin arabuluculuk rolünün devam edeceğine işaret edilen muahede metninde, şu tabirlere yer verildi: “İhtilaflı bölgede diğer doğal kaynaklar bulunursa ve bunu kullanan bir taraf başka tarafın o kaynaktaki birikimini tüketirse, ABD, ‘hakların tahsisi konusunda bir mutabakata varmak amacıyla’ arabuluculuk yapacaktır. Mutabakatın yorumlanması yahut uygulanmasıyla ilgili rastgele bir uyuşmazlık ABD tarafından yönetilecektir.”